Darbeyle başlayıp Turgut Özel ile ilginç bir yola sapan 1980'ler Türk sinemasının keyifli ve öğretici bir özeti

Türkiye'nin her açıdan değişim dönüşüm yılları olan 1980'li yıllara damgasını vuran ana olay 12 eylül ihtilali ile Tsk' nın yönetime el koyması ve 1983 yılında iktidara gelen Turgut Özal'ın Neo liberal politikalarıdır. 1980'li yıllar Türk sinemasının seyrine bakıldığında o dönemin toplumsal-ekonomik-siyasal atmosferine dair doneler elde edilebiliriz. 1980'li yıllar, Türk sinemasının tarz, üslup ve içerik olarak belirgin şekilde Yeşilçam'dan ayrıştığı yıllardır

Türk sineması 1980'lerde Yeşilçam'ın basmakalıp karton tiplemelerinden kurtulup bireyin ön planda olduğu, çok boyutlu, derinlikli karakterlere geçiliyor. bu dönemde "yapımcı-yönetmen" uygulamasının yaygınlaşmasının, yapımcı baskısından kurtulan yönetmenleri filmin içeriğini oluşturma ve karakterleri inşa etmede daha bir özgür kılmasından kaynaklandığını söyleyebiliriz. seyirci de bu dönemde yavaş yavaş da olsa sinema salonlarına tekrar dönmeye başlıyor. Bu dönemde çekilen film sayısı şu şekilde: 1979 yılında 195 olan film sayısı 1980 yılında 62’ye düşüyor. sonraki yıllarda film sayısı giderek artacaktır. 1981 ve 82’de 72, 1983’te 78, 1984’te 124, 85’te 127 ve 1986’da 185 olur. 1987'de piyasanın dağıtım ve işletme tekelini yabancı sermayeye veren yasa çıkarılıncaya kadar süren bu artış yasanın çıktığı tarihten sonra tepe aşağı düşmeye başlar.

Darbeden önce, erotik filmler gösterimdeyken Atlas Sineması.

12 eylül darbesiyle birlikte sadece sağ sol çatışmaları değil, seks filmleri de bıçak gibi kesiliyor erotik komedi ile başlayıp pornografiye evrilen bu tür filmler yerini arabesk filmlere bırakıyor. video kaset furyası için çekilen ve 1970'lere göre seviyesi oldukça düşük acılı arabesk filmler, göç ve gecekondulaşma olgusuna paralel olarak toplumda yaygınlaşan arabesk müziğin starlarıyla çekiliyor ve bilhassa video piyasasında büyük işler yapıyor. 24 ocak 1980 kararları ile serbest piyasa sistemine geçiş adımlarının atılması ekonomik dönüşümün de fitilini ateşliyor. bu yıllarda maddiyatçılığın topluma ve siyasete yansımaları beyazperdeye daha çok komedi filmleri üzerinden aktarılıyor.

Sınıf atlama, bankerlik olgusu, karaborsacılık, yaygınlık kazanan rüşvet olgusu, köşeyi dönme temalı filmlere şu örnekler verilebilir

Memduh Ün devlet kuşu (1980), Ertem Eğilmez banker bilo (1980) ve Namuslu (1984), Kartal tibet Orta direk şaban(1984). Atıf Yılmaz Dolap Beygiri (1982) ve Zeki Ökten Faize Hücum (1982). Kentleşmeyle birlikte kadının iş yaşamında ağırlığını artırması, ailenin dönüşümü ve özgür ve özne olma çabasındaki modern kentli kadının yaşadığı sorunlar tartışılmaya başlandı. buna sinemanın bigane kalması düşünülemezdi.

Faize Hücum: Haliyle 1980'li yıllar türk sinemasında feminist hareketin yükselmesine paralel olarak yaygın biçimde kadın temalı film çekildi. Atıf Yılmaz: Mine (1982), Bir yudum sevgi (1984), Dul bir kadın (1985), Adı vasfiye (1985), Aaahh belinda (1986) ,Feyzi tuna: Bir kadın bir hayat (1985). Yavuz Turgul: fahriye abla (1984)

Halit refiğ: Teyzem (1986), Şerif Gören: kurbağalar (1985), herhangi bir kadın (1981), Ömer Kavur: kırık bir aşk hikayesi (1981)

Kırık Bir Aşk Hikayesi: 1980'lerin ortalarından itibaren 12 eylül ile hesaplaşan, kentsoylu marjinal solcu aydınların travmalarını içeren, bireyin iç dünyasını yansıtmaya çalışan bunalım hikayeleri filmleştirildi

Zeki Ökten ses (1986), Zeki Alasya “dikenli yol” (1986). Şerif Gören sen türkülerini söyle (1986), Zülfü Llivaneli Sis (1988), Tunç Başaran uçurtmayı vurmasınlar (1989). Ömer Kavur gece yolculuğu(1988)

bunlara politik filmler bağlamında Erden Kıral'ın Hakkari'de bir mevsim (1983) ve Şerif Gören'in yol (1982) filmlerini ekleyebiliriz. DEVAM EDECEK

Bu hafta sizlere sevgili İlyas Salman’ın 21018 İleri yaynlarından çıkan ‘’Faşo ağalara karşı birleşelim’’ Adlı kitabı öneririm.

Not: Yıllar oldu taş çatladı. Gülistan doku nerede? Gençlerimize , Çocuklarımıza dokunmayın, derhal serbest bırakın. Özgürlük hemen şimdi. Saygımla.